Op reis met Vincent van Gogh in Drenthe

Lezing van Margaret Breukink over de korte, maar bepalende tijd die Vincent van Gogh doorbracht in Drenthe

Natuur en kunst waren voor Vincent van Gogh onlosmakelijk met elkaar verbonden. Nergens vond hij zoveel inspiratie, rust en troost als op het platteland. ‘… als ik geen liefde had voor de natuur en mijn werk – dan zou ik ongelukkig zijn.’

In de provincie Drenthe ging Van Gogh op zoek naar het ongerepte landschap waar andere kunstenaars hem over hadden verteld. Hij nam zijn intrek in het logement van Albertus Hartsuiker te Hoogeveen en begon meteen met schetsen en schilderen.

Twee weken later vertrok de ongedurige, nerveuze Vincent per trekschuit naar Nieuw Amsterdam, waar hij een kamer huurde in logement Scholte. Het verblijf in Drenthe beviel hem goed ‘het is hier zo gansch en al wat ik mooi vind’ en hij besloot door te gaan met schilderen.

In zijn ‘Drentse tijd’ maakte Van Gogh 40 schilderijen waaronder Turfschuit met twee figuren en schreef hij 23 brieven. De plannen om een schildersschool op te richten naar het voorbeeld van de School van Barbizon liepen op niets uit. Het seizoen was te ver gevorderd, de streek te onherbergzaam en ook de vurig verlangde ontmoeting met de Duitse schilder Max Liebermann werd niet verwezenlijkt. De te grote eenzaamheid en het geldgebrek maakten hem ziek en begin december vluchtte hij naar de ouderlijke pastorie in Nuenen, met achterlating van een groot deel van zijn werk.

In Brabant woonde en werkte Vincent van Gogh twee jaar en maakte er ondermeer De aardappeleters. Het verblijf in Drenthe was relatief kort, van 11 september tot en met 5 december 1883, maar voor de beginnend kunstenaar die hij in die periode nog was, zijn deze drie maanden meer van meer belang geweest dan meestal wordt gedacht. Alle aspecten van zijn schildersschap zijn hier al aanwezig: geloof, sociale bewogenheid en het zoeken naar een eigen vormentaal.

In november 1885 besloot Van Gogh uit Nederland te vertrekken. Hij zou er nooit meer terugkeren.